2021 yılının en iyi reklam ve yaratıcı çalışmalarına baktıktan sonra biraz kendi geçmişimize bakalım. “Bu topraklarda (bir reklamcılık klişesidir.) ne güzel işler yapılmış.” diyebileceğimiz bazı güzel ve özel projeleri inceleyeceğiz. Aynı bir önceki yazıda söylediğimiz gibi oldukça öznel bir liste olup sizinkileri de yorumlarda tartışmak isteriz. Bize göre ilk üç bu işin zirvesidir; işte Türkiye Tarihinin En İyi 17 Reklamı:
Garanti Bankası – Sucu Çocuk
1995 yılından kısa film tadında bir şaheser. Herkesin ilk etapta müziğini konuştuğunu bir reklam ama biz müzik bir senaryoyu ne kadar yükseltebilir, en güzel örneklerinden biri.
Araştırmalarımıza göre; Serdar Erener ve Ali Taran ikilisinin birleşimi ile bu yaratıcı dünya ortaya çıkmış. İzmir Alsancak Garı önünde çekilen bu reklam filmi hâlâ reklamcılık dünyasında unutulmazlar arasında…
Türk Hava Yolları – Hayal Edince
Son yılların en çok konuşulan ve pek çok lokal markanın kopyasını/uyarlamasını yapmaya çalıştığı (Bkz.1, Bkz.2) ama bir türlü Hayal Edince kadar iyisinin gelmediği duyguların içinde kaybolduğumuz ülkenin bayrak taşıyıcı markası Türk Hava Yolları‘nın en iyi Türkiye reklam filmlerinden biri… Başarısının sırrı; müzik, sanat, çocukların harika oyunculuğu ve 23 Nisan’a özel çıkış tarihi…
Reklam ilk çıktığında o kadar büyük bir yankı uyandırıyor ki bu reklam filminde oynayan çocuklar akabinde Beyaz Show‘a davet ediliyor.
YouTube’da meşhur olan “Reaction Video” tanımına sahip kayıtlarda özellikle yabancıları bile duygulandırıyor. Birkaç örneğini şurada bulabilirsiniz. Bu da kamera arkası görüntüleri. Yönetmeni olan Bahadır Karataş‘ın son zamanlardaki en iyi işi ise Yeni Rakı’nın Almanya’da gösterilen reklam filmi… (ki pek çok Türkiye’de yayımlanan iyi filmler de Karataş’a ait) Tanıyalım, güzel işleri alkışlayalım. Bu da bu bölümün bonusu olsun.
Garanti Bankası – Başka Bir Arzunuz?
İlk üçte iki Garanti Bankası… Şu an rekabetçi ortamda ne kadar iyi olduğu tartışılır ama Garanti Bankası için eskiden reklamcılık dünyasına damga vurmuş desek yanlış olmaz.
Akabinde ilk reklam filminden 22 yıl sonra yani 2015’te aynı mesaj ile Alametifarika tarafından yeniden bir uyarlama çekilmek istense baya kötü bir çalışma olup çuvallanmış. O da burada. Siz karar verin.
Ülker – Cola Turka / Chevy Chase
Ülker tarafından çıkarılan yerli kola markası olarak gündeme gelen ve ilk reklam filmleriyle ülke hatta dünya gündemine damga vuran bir seri. Başrolünde ünlü komedyen Chevy Chase oynamıştır. Reklamda Chase, Amerika’da normal günlerinden birini geçirirken arkadaşının ve ailesinin Türk gibi davrandığını fark eder ve olaylar gelişir.
Reklamın başarısını şöyle notlandırabiliriz: Cola Turka pazara girmeden önce (25 Haziran 2003 öncesi) Coca Cola %66, Pepsi %22,9 pazar payına sahipti. Cola Turka, 2005 yılında kola segmenti içinde 2. marka konumuna yükselmiş. Akabinde yıllarda eskisi gibi dominasyonu yükselemeyip yitip gitmiştir ama pazara yeni bir ürün koyma noktasında ve çizgiyi nasıl yükselte konusunda harika örneklerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Bu reklamın ardında Serdar Erener ve başkanı olduğu Y&R/Reklamevi var. Chevy Chase dışında figüranlar dahil 63 Amerikalı oyuncunun rol aldığı reklam filmi ise Sinan Çetin yönetmiş. Cola Turka şarkısının söz ve müziğini Nil Karaibrahimgil yapmış (tabii ki) ve şarkı Kubat tarafından seslendirilmiş.
Opet – Full Force / Cem Yılmaz
Yıllar önce de olsa bir reklamda Cem Yılmaz oynuyorsa bir dönüp iki tur izliyorsunuz. İzletiyor… Opet’in Full Force, Kara Şimşek‘ten uyarlanan GIIT‘li reklamları ise Full Force’a etkisi ne oldu araştırmalara bakmak lazım ama dillere yeni söylemler dolandırdığı aşikar. Bir CMYLMZ klasiği…
Ayrıca harika detaylar var:
- Ürünleri çoksa satıldı.
- Filmde Cem Yılmaz’ın taktığı kastta kan grubu yazıyor. Bu tarz toplumsal konular sanat kısmında atlanmamış. Ufak ama güzel nokta.
- Bu reklam kampanyasında Türk sineması ve tiyatrosunun efsane ismi rahmetli Zafer Önen üstat oynuyor. Cem Yılmaz’ın karakterini gösteren bir olay. Zafer Önen kendi ağzından bir TV programında şu cümleleri sarf etmiş:
“Cumhuriyet 85 yaşında, ben ise 87. Sinemada benden yaşlı benden eski kimse kalmadı. Sanata 66 yılımı verdim. Ama devletin bana bağladığı emekli maaş 500 YTL ile geçinmek zorundaydım. Ama bir gün Cem Yılmaz ile karşılaştım. O gencecik çocuk bu eski oyuncunun hayatını bir anda değiştirdi. Cem’in gösterisini izlemeye gitmiştim. Bütün oyunu gözlerimin içine bakarak oynadı. Sonra da ‘ustam’ diye beni selamladı. Aradan birkaç gün geçti. Bana “Cem Yılmaz seni arıyor.” dediler. Benim hakkımda araştırma yapmış. Emekli maaşımı öğrenmiş. O sırada oynayacağı Opet reklamını hazırlayan reklam şirketine “Zafer Önen’i oynatıp ona iyi bir para vermezseniz, bu işte ben de yokum.” diye şart koşmuş. Onlar da mecbur kalmışlar. Cem Yılmaz sayesinde o reklam filmindeki 2 dakikalık rolüm karşılığında 150 bin YTL kazandım. Şimdi onun faiziyle yaşıyorum. Cem hala arar, sorar ‘Bir ihtiyacın var mı ustam?’ der. Hayatımda görmediğim parayı Cem Yılmaz sayesinde gördüm. Devletin bana yapmadığı jübileyi Cem yaptı.”
Zafer Önen
Günümüzde Cem Yılmaz iş birliği devam etse de eski reklamlar kadar etki uyandırdığını söyleyemeyiz.
Bkz. Türkiye’nin en genç kadın ralli şampiyonu Burcu Burkut Erenkul ile olan bölüm ve Opet’in yeni söyleminin lansman reklamı. Eskiye bir gönderme var ama o kadar.
Telsim – Hiç Davranma Benimkidir / Yılmaz Erdoğan
(Hem yazdım hem oynadım. Beğendin mi?) Tam bir Yılmaz Erdoğan reklam filmi. Tüm yorumum bu kadar. “Bu topraklarda” çalışıyor.
Tokai – Çakar Çakmaz Çakan Çakmak
Nasıl reklam ama? Ali Desidero‘lu reklamlarına da bir bakın. 😀
Artema – Aç Kapa Artema / Şener Şen
Ünlü kullanımı yerinde, dile pelesenk olacak şekilde komik. Günümüzdeki pek çok reklamdan iyi. Klasik. Artema markasını getirdiği yer ise su götürmez.
Pınar – Pınar’la Büyüdüm
Sürdürülebilir bir şekilde, uyarlanarak devam eden bir seri. Jingle da etkili tabii ama sloganı hafızalara kazıdılar. Son duygusal film ise ebeveynlerin kalplerine dokunuyor.
Atlas Jet Reklamları
Türkiye’de alışılagelmişin dışında bir dil kullanan ve bunun üzerine giden bir marka. Kendisini günümüzde göremesek de bizce Türkiye reklamcılık tarihine kendi damgasını vurdu.
Özellikle vakti zamanında Pegasus ile kapışmaya girmesi oldukça enteresandı. Yapılan bu reklamlar karşısında Ali Sabancı’nın Atlas Jet’in 77 cm reklamına verdiği “Bizimki 77 santim değil ama tam zamanında kalkıyor” cevabına Atlasjet’in cevabı bu şeklinde olmuştu. Bu diyaloglar dahi ortamın o zamanlar ne gergin ve rekabetçi olduğunun göstergesi.
Hulusi Derici imzası taşıyan ilanların birkaçı…
İkinciyeni.com – Kaputa Vur / Burhan Öçal
Markayı övmeden, ünlüyü kendi işinde kullanarak yapılmış. Kamu spotu olsa herhalde Türkiye’nin en iyi kamu spotu olabilirdi. Enfes.
Doritos – AlaTurca / Cem Yılmaz
Cem Yılmaz ve komedisi… Stand-up tadında bir seri. E burada da artık dile dolanan replik var: Eğitim şart!
Ziraat Bankası – Yeşilçam Reklam Filmi
Daha film açılmadan dikkatleri ve gözleri ekrana çeviriyor. Pür dikkat kesiliyorsunuz. Çoluk çocuk, yaşlı herkesin mutlaka birden fazla izlediği Hababam Sınıfı’nın o meşhur müziği (E Melih Kibar, yine. 😉 ) hatta bazılarının tenefüs saati müziği… Say say bitmez. Bu filmde müzikten öte Türk reklamcılığı için bir dönüm noktası.
Buranın bonus reklamı da iki yıl sonra Kemal Sunal ile benzer teknikle* çektikleri devam filmi minvalindeki Sen Hep Gülümse reklam filmi. İlk filmde Tarık Akan, Kemal Sunal gibi pek çok isim neden eksik diye tepkiler de gelmişti ama herkesi sığdıramazsınız, senaryo defalarca elden geçiyordur. Konuşulmamış, düşünülmemiş olamaz. Hem illa bu tarz yorumlar gelecek. İzletiyor mu, konuşturuyor mu? Ona bakalım. Biz de ne diyelim: Ellere sağlık!
*Bu arada Türkiye’de ilk defa kullanılan “deepfake” teknolojisi ile tasarlanan reklam filmi olarak geçiyor.
Türk Hava Yolları / Kobe Bryant & Lionel Messi
Türk reklamcılık tarihinin ünlü kullanımında zirvesi olabilir. Basketbolun ve futbolun efsanelerini; Kobe Bryant ve Lionel Messi daha aktif oyuncularken kullanmak hem güçlü bir iletişim stratejisi hem de maddiyat belirler ama sadece bu iki (üç: Didier Drogba) ismi bir araya getirmekten öte iyi bir kampanyanız olmanız gerekiyor. Zaten Türk Hava Yolları’nın ne kadar kapsamlı ve birden fazlı ilerlediğini slogandan ve verilmek istenen mesajdan da anlayabiliyorsunuz. Europe’s Best Airline‘dan > Fly More Countries Than Any Other yani Globally Yours‘tan > Widen Your World‘e evrilme. Türk Hava Yolları bu noktada ayrı bir araştırma konusu. Tez yazacak Reklamcılık öğrencilerine bir göz kırpıyorum. -Keşke ben yapsaydım.-
Prodüksiyon sürecini öğrenmek isteyen takipçilerimiz var ise bu reklam filmlerinin kamera arkası (BTS: BackStage) görüntüleri mevcut.
Mercedes Benz – 10 Kasım
Normalde logolar, sloganlar gibi markaların dokunulmazı, taşınmazıdır. Neyse ki dünya reklamcılık tarihinde hiçbir şeyin yaratıcılıktan öte olmadığını anlatan pek çok cesur örnek var, tabuları yıkan… Kalbimizden vurdu. Basit, etkili. Mesaja bile gerek kalmadan…
Fırat Plastik – Tut Şunun Ucunu Döşeyelim Abi
Fazla söze gerek yok, bir endüstriye mal olmuş biz söz ile boru döşemenin resmî olmayan sloganı.
Fındık Tanıtım Grubu (FTG) – Aganigi Naganigi / Özkan Uğur
Fındık Tanıtım Grubu tarafından hazırlanan “Aganigi Naganigi” reklamı dönemin fındık satışlarını attırmak için hazırlanmış. Reklam yayınlandıktan sonra verdiği mesajı ve formatı ile oldukça fazla eleştirilmiş tabii ülkemizin konjüktüründe normal (aynı Atlas Jet gibi) tabii bu eleştiriler onu unutulmaz reklamların arasına girmesine engel olmadı.
Film yine Ali Taran tarafından ortaya konmuş. İstanbul Mısır Çarşısı’nda çekilen reklam filminde Özkan Uğur rol aldı. Başka biri bu kadar iyi oynayabilir miydi? sorusunu buraya bırakıyorum. Dillere pelesenk söylemler yine bir dönem tüm ağızlarda… Belki de hâlâ!
***
Genel bir toparlama yaparsak; sadece iyi slogan, iyi senaryo, iyi müzik, en en ünlüsünü getirin ile olmuyormuş değil mi? Hepsini ne kadar iyi yapar ve en basite indirirseniz tüketici o kadar kabulleniyor ve içselleştiriyor bu sayede hafızalardan asla çıkmıyor, yıllar geçse de…
Böylece listemizin sonuna geldik. 17 reklamdan fazlasından bahsettik ama daha koysak koyulur yani. Ek olarak biraz havacılık örneği çok oldu diyebilirsiniz ama ne yapalım, işimiz bu hem de seyahat etmeyi seviyoruz. 🙂 Umarız listemiz faydalı olmuştur.
Sağlıcakla kalın.
